Taal is meer dan alleen nieuwe woorden leren
Verschillende talen zorgen ervoor dat je je op verschillende aspecten van de wereld concentreert. Een andere taal leren gaat niet alleen over het leren van de woorden, maar ook over het leren van een andere manier van denken. Dat is waarom er wellicht een verband kan zijn tussen taal en persoonlijkheid. Wanneer twee talen op elkaar lijken, is het eerste verschil dat opvalt de verschillende woorden of hoe ze worden uitgesproken. Echter, de meeste talen verschillen ook in de manier waarop de woorden samengevoegd worden om zinnen te vormen. Deze verschillen in grammaticale regels zijn belangrijker voor de betekenis van de zin dan je misschien in eerste instantie zou denken. Verschillende talen dwingen sprekers als het ware om zich te concentreren op verschillende aspecten van gebeurtenissen. In sommige talen, zoals het Engels, kunnen sprekers naar gebeurtenissen verwijzen als ze aan de gang zijn (bijvoorbeeld, “The girl is walking.”). In sommige andere talen, zoals Duits en Nederlands, is dit veel moeilijker uit te drukken. Onderzoekers hebben gevonden dat, in vergelijking met Engelse sprekers, Duitse sprekers zich meer concentreren op het resultaat van gebeurtenissen wanneer ze video’s met beschrijvingen moeten koppelen. Interessant is dat Engels-Duitse tweetalige sprekers ook meer resultaatgericht zijn in Duitse context dan in Engelse context. Dit is alvast een voorbeeld van hoe het spreken van een andere taal kan veranderen hoe je denkt en hoe je jezelf uitdrukt.
Dit soort verschillen tussen talen lijken misschien subtiel, en het is dan ook waarschijnlijk dat tweetalige sprekers deze verschillen helemaal niet opmerken als ze van taal wisselen. Maar kijk eens naar een taal zoals Pirahã, die gesproken wordt door een geïsoleerde groep mensen in het Amazonegebied in Brazilië. Pirahã heeft geen woorden voor specifieke getallen en er zijn alleen woorden bekend die kleinere en grotere hoeveelheden aanduiden (hói [weinig, minder], en hoí [meer]). Stel je voor dat we een vloeiende tweetalige Engels-Pirahã spreker hebben. Zou het zo vreemd zijn om te denken dat de wiskundige vaardigheden van deze persoon worden beïnvloed door de taal die deze persoon spreekt op dat moment?
Als je geïnteresseerd bent in meer voorbeelden van hoe verschillende talen het denken van de sprekers kan vormen, kijk dan eens naar deze video.
De taal die je spreekt kan wellicht je karaktereigenschappen veranderen
Een experiment dat in de jaren zestig werd uitgevoerd met Frans-Engelse tweetaligen was één van de eerste experimenten die een aanwijzing gaf dat taal de persoonlijkheid zou kunnen beïnvloeden. In dit experiment vertelden proefpersonen verhalen over afbeeldingen. Sommige psychologen denken dat sommige aspecten van je persoonlijkheid weerspiegeld zouden kunnen worden door de manier waarop je afbeeldingen beschrijft. De afbeelding zou bijvoorbeeld een wetenschapper in een laboratorium kunnen uitbeelden. In dit experiment gebruikten vrouwelijke sprekers in het Frans minder vaak thema’s op het gebied van prestaties dan in het Engels. In het Frans beschreven ze de wetenschapper bijvoorbeeld vaker als iemand die een emotie ervaart (zoals vermoeidheid of verdriet), terwijl ze in het Engels spraken over de karaktereigenschappen van de wetenschapper (zoals zijn vaardigheden of leergierigheid). Dit was in lijn met het huidige denken in die periode, aangezien sociale rollen belangrijker waren in de Franse cultuur, waar vrouwen zich meer bezighielden met zorgen voor het gezin dan met professionele prestaties. Deze resultaten lijken het idee te ondersteunen dat het spreken van een andere taal verschillende karaktereigenschappen kan benadrukken.
Taal zou iemands persoonlijkheid kunnen beïnvloeden, omdat het tegenkomen van cultuur-relevante stimuli, zoals voorwerpen, mensen of geluiden, de houdingen en waarden van de spreker zou kunnen veranderen, volgens de normen die passen bij die cultuur. Als gevolg van deze redenering begonnen onderzoekers zich af te vragen of taal zelf misschien wel iemands houding en waarden zou kunnen verschuiven naar de cultureel gepaste normen. Ter illustratie, een experiment gebruikte een persoonlijkheidsvragenlijst om te onderzoeken of Spaans-Engelse tweetaligen verschillende karaktereigenschappen vertoonden wanneer ze de vragenlijst in het Engels of in het Spaans invulden. Ze vonden meerdere betrouwbare verschillen in persoonlijkheid. Zo scoorden de tweetalige sprekers bijvoorbeeld hoger op het kenmerk “extraversie” bij het spreken van Engels in vergelijking met het Spaans. Het is interessant dat ééntalige sprekers van het Engels ook hoger scoorden op het kenmerk “extraversie” dan de ééntalige sprekers van het Spaans. Dit suggereert dat de taal die tweetalige sprekers op dat moment gebruiken inderdaad hun karaktereigenschappen kan veranderen. Deze veranderingen lijken op zo’n manier voor te komen dat de karaktereigenschappen beter aansluiten bij de culturele normen van de andere sprekers van dezelfde taal. Zulke persoonlijkheidseffecten zijn echter vrij subtiel, en het spreken van een andere taal zal iemand niet veranderen van een extreem introvert persoon in een extravert persoon.
Uitdagingen van de beschikbare onderzoekshulpmiddelen
In slechts een aantal experimenten zijn de effecten van taal op persoonlijkheid direct onderzocht (zoals in bovenstaand experiment). Dit is omdat de vertalingen van de vragenlijsten die in deze experimenten gebruikt worden erg nauwkeurig moeten zijn als je eventuele effecten wilt meten van taal op persoonlijkheid. Als proefpersonen bijvoorbeeld een stelling als “Ik voel weinig zorg om anderen” moeten beoordelen, dan kan deze stelling een iets andere betekenis hebben wanneer deze in verschillende talen is vertaald. Dus als een tweetalige spreker zo’n stelling in twee talen moet beoordelen, is het onduidelijk of de variërende scores de verschillen in persoonlijkheid van de beoordelaar weerspiegelen, of de verschillen in de betekenis van de vertaalde stelling.
Onderzoekers kunnen deze beperking aanpakken door verschillende methodes tegelijkertijd te gebruiken. Naast de zelfrapportagevragenlijsten zouden bijvoorbeeld persoonlijkheidsbeoordelingen gebruikt kunnen worden die door waarnemers worden verstrekt. Dit werd gedaan in een experiment met Chinees-Engelse tweetaligen die Kantonees of Engels spraken met interviewers van verschillende etniciteiten. Deze tweetaligen werden als meer extravert, open en assertief beoordeeld als ze Engels spraken, maar alleen wanneer ze met Chinese interviewers spraken. Wanneer ze met blanke interviewers spraken werden ze gezien als extravert, open en assertief, ongeacht de taal die ze gebruikten. Dit laat zien dat de manier waarop taal de persoonlijkheid kan beïnvloeden ook sterk afhangt van de situatie of met wie je spreekt.
Persoonlijkheid is wellicht niet zo stabiel als eerder werd gedacht
Samenvattend kunnen we zeggen dat verschillende talen inderdaad kunnen bepalen hoe sprekers denken en zich uitdrukken. Maar hoe zit dat met jouw persoonlijkheid? Iemands persoonlijkheid werd traditioneel gezien als stabiel in de tijd, en taal werd alleen gezien als een hulpmiddel om iemands persoonlijkheid uit te drukken. Met de hulpmiddelen die onderzoekers op dit moment tot hun beschikking hebben, is het moeilijk om definitief aan te tonen of taal je persoonlijkheid beïnvloedt of niet. Maar de experimenten die we hier hebben besproken suggereren dat taal op z’n minst van invloed kan zijn op hoe jouw persoonlijkheid wordt uitgedrukt.
Referenties
- Athanasopoulos, P., Bylund, E., Montero-Melis, G., Damjanovic, L., Schartner, A., Kibbe, A., Riches, N., Thierry, G., 2015. Two languages, two minds. Psychol. Sci. 26, 518–526. https://doi.org/10.1177/0956797614567509
- Chen, S.X., Bond, M.H., 2010. Two languages, two personalities? examining language effects on the expression of personality in a bilingual context. Personal. Soc. Psychol. Bull. 36, 1514–1528. https://doi.org/10.1177/0146167210385360
- Ramírez-Esparza, N., Gosling, S.D., Benet-Martínez, V., Potter, J.P., Pennebaker, J.W., 2006. Do bilinguals have two personalities? A special case of cultural frame switching. J. Res. Pers. 40, 99–120. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2004.09.001
Schrijver: Cecilia Hustá
Redacteur: Eva Poort
Nederlandse vertaling: Annelies van Wijngaarden
Duitse vertaling: Natascha Roos
